Da steht das Mädchen - gib ihr/ ihm den Kuchen!
O konflikcie w rodzaju gramatycznym i naturalnym/znaczeniowym.
Zacznę od przykładu:
„Ich habe in der Stadt ein tolles Mädchen gesehen. SIE hatte blaue Augen” – tego typu konstrukcje występują nie tylko w mowie potocznej ale również w gazetach, książkach i telewizji. Z czego wynikają i dlaczego nie podąża się często regułą gramatyczną?
Zacznijmy od tego, że w języku niemieckim istnieją wyrazy, które mają w sobie dwa rodzaje zgodności:
- gramatyczną i
- naturalną/znaczeniową. Przykładem może być der Mann i die Frau.
Jednak patrząc na dziewczynkę (das Mädchen), tej zgodności już nie ma.
Okej! Ale gramatyka to jednak gramatyka.
Obok zgodności gramatycznej istnieje jednak jeszcze zgodność znaczeniowa (grammatische und semantische Kongruenz). Obie te zgodności niekoniecznie muszą iść w parze.
Coraz częściej w takich sytuacjach wybiera się rodzaj naturalny – robią to coraz częściej Niemcy nie tylko w mowie ale i w piśmie. W języku potocznym częściej sięga się po zgodność znaczeniową, gdzie znaczenie zdania lub wyrazu nie odnosimy jedynie do gramatyki, ale również do biologii.
Ponieważ w przypadku dziewczynki mamy osobę płci żeńskiej, mamy możliwość przedstawienia jej w formie żeńskiej.
Dobra... To gdzie jakaś reguła?
Nie znajdziemy jednoznacznej zasady mówiącej ...
...”zgodność gramatyczna kategorycznie tu wygrywa!”. Decyzję, czy będziemy się w danej sytuacji kierować rodzajem gramatycznym czy naturalnym podejmujemy sami przede wszystkim w zależności od kontekstu.
Takie pytanie (za które dziękuję!) dostałam chociażby w poście na Instagramie o łopatce.
Zdecydowałam się tu na wariant znaczeniowy, nie gramatyczny, który brzmi naturalniej i z którym stykam się w takich codziennych sytuacjach najczęściej.
Uwaga na formę w zdaniach przydawkowych! (=Relativsätze)
Bei Relativsätzen gilt allerdings das grammatische Geschlecht: Das Mädchen, das (nicht: die) die Blumen überreichte.
Beim persönlichen Fürwort (Personalpronomen) sowie beim besitzanzeigenden Fürwort (Possessiv) ist das Femininum wie das Neutrum möglich: Das Mädchen geht jetzt in die Schule. Es/Sie ist eine gute Schülerin.
Forma żeńska jest preferowana głównie wtedy, gdy zaimek stoi na dalszym miejscu w zdaniu.
Das Mädchen fand schnell Freundinnen. Besonders bemühte sie (hier nicht: es) sich um ihre (hier nicht: seine) Banknachbarin.
